Voorproefje 6 uit Slaap Je Gezond
Wel eens gehoord van… slaapschuld?
Wat je nu gaat lezen, heb je vermoedelijk nooit eerder gehoord. Ik stond ook met mijn oren te klapperen. Er bestaat zoiets als ‘slaapschuld’. Lees hier wat het is en hoe het ontstaat, waarom het rampzalig is en… hoe je er vanaf komt.
Heb je wel eens nagedacht over de term ‘middernacht’?
Nou, ik nog nooit, tot ik mijn onderzoek naar slapen startte.
Middernacht, 00.00 uur ’s nachts, uh… de meeste mensen liggen er dan net een half uurtje in, toch?
Terwijl… middernacht betekent ‘het midden van de nacht’. Je zou er dan dus eigenlijk al de helft van je slaapuren op hebben moeten zitten.
Oerslapen
Dat kan alleen als je met de kippen op stok gaat. Jaha… hoe vroeger naar bed, hoe beter. Tenminste, als je het ritme van de oerslaap wilt vinden. Je doet dan de oervolkeren na. Zij gingen naar bed als de zon onderging en stonden weer op als de zon opging.
Middernacht was dus écht het midden van de nacht. Moeten we dit dan onmiddellijk met z’n allen na gaan doen?
Nou, dat kan. Je kunt er in ieder geval naar kijken.
De dag is te lang
Er zijn een hoop mensen die zeggen: wat een ouderwets gedoe. ’s Avonds gebeurt het! En ja, ’s avonds gebeurt het natuurlijk ook. Maar dat hebben wij mensen ervan gemaakt. Vroeger gebeurde het ’s ochtends. Mensen hebben in de loop van de eeuwen zelf kunstmatig de dag verlengd. Door de ontdekking van vuur. Want… vuur bracht licht. Eerst was er een kaars. En toen een olielamp en toen was er elektrisch licht. En nu zijn de lantarenpalen de hele nacht aan en je computer ook.
Dat is fantastisch, natuurlijk.
Maar elke prachtige ontwikkeling brengt nadelen met zich mee. Het nadeel van de ‘kunstmatige verlenging’ van de dag is dat we te laat naar bed gaan en slaapschuld opbouwen.
Nog even dit, nog even dat
Slaapschuld is: je slaapt stelselmatig te weinig. Elke dag ga je een uurtje of anderhalf uur te laat naar bed. Er zijn zoveel verlokkingen. Elke dag negeer je dus slaapsignalen. Nog even deze afleveringen van de serie afkijken. Nog even mailen. Nog even de boterhammen voor de kinderen voor morgen maken. Nog even strijken. Nog even Facebooken, de krant lezen, de stukken voor morgen doornemen.
Eigenlijk douw je jezelf steeds door de slaap heen. Je forceert jezelf om nog even wakker te blijven. Je rekt jezelf op als een elastiek.
De meeste mensen doen dit elke dag.
Gemiddeld zou je elke nacht 7 à 8 uur moeten slapen.
Opdrachtje: kijk eens hoe dat met jou zat de afgelopen week? Grote kans dat je die uren niet haalde.
Minder dan acht uur
Ik noem wat dingen op die gebeuren als je minder dan acht uur slaapt per nacht:
- Je neemt informatie slechter of helemaal niet meer op
- Je bent niet alert
- Je bent altijd moe
- De kans op allerlei gezondheidsklachten neemt schrikbarend toe
Hoe weet je of je slaapschuld hebt? Ga er maar van uit dat het zo is.
Kun jij ’s ochtends zonder koffie?
Ik heb een testvraag voor je: kun je voor twaalf uur ’s middags goed functioneren zonder koffie? Grote kans dat je nu nee roept. Je snákt naar koffie. Zo lekker. Ja. Maar de kans is groot dat je óók koffiedrinkt om wakker te blijven. Je hebt het nodig.
Slaapdeskundigen zeggen: je zet koffie in als zelfmedicatie voor een chronisch slaaptekort.
Nog een signaal dat wijst op slaapschuld: ‘s morgens wakker worden en denken: ik zou er zo weer in willen duiken. Dus: niet uitgerust wakker worden.
Eigenlijk hou je jezelf voor de gek.
Steeds meer slaapschuld
Je stretcht en stretcht. Met koffie of met middelen of door heel hard te gaan sporten. Het lichaam kan best een hoop hebben en schakelt over op de reservetank. Zo blijf je functioneren, maar als je elke avond net iets te laat naar bed gaat, komt er een beetje extra slaapschuld bij.
Denk even na hoe die schuld eruitziet na bijvoorbeeld… vijftien jaar.
Nu ga je gillen.
Laten we zeggen dat je elke avond een uurtje te laat naar bed gaat. Dat is per jaar een slaapschuld van 365 uur.
Een hypotheek van duizenden uren
In vijftien jaar bouw je dus een slaapschuld op van meer dan vijfduizend uur. Het klinkt als een verschrikking en heeft iets hopeloos. Kun je dat óóit nog inhalen?
Gelukkig is er goed nieuws. Vijfduizend uur slaapschuld betekent niet dat je ook zoveel tijd extra moet slapen.
Hoe betaal je die achterstallige rekeningen dan wel af?
Regel 1 om slaapschuld af te lossen en je eeuwige vermoeidheid kwijt te raken is dit: zorg voor ritme en regelmaat.
Dus: vroeger naar bed en vroeger op. En daar een gewoonte van maken.
Bijvoorbeeld altijd tussen 21.00 en 22.00 uur naar bed en altijd op tussen 06.00 en 07.00 uur. Ook in het weekend en ook in de vakantie.
Maak de tijdstippen niet te strikt. Krijg je daar weer stress van. Gun je lichaam een uurtje ruimte. Vervolgens worden de tijdstippen, van slaperig worden en ontwaken, vanzelf steeds vaster. Je biologische klok zet zichzelf als het ware gelijk met de natuur.
De rek gaat eruit na je dertigste
Als je jong bent, kun je je alles permitteren. Nachten doorhalen, dansen tot de zon opkomt… ik denk dat we het allemaal wel hebben gedaan.
Maar zo rond je dertigste verandert er iets. De rek gaat eruit.
Hoe ouder je wordt, hoe vroeger je naar bed gaat. Eigenlijk glij je met het ouder worden dus al vanzelf steeds meer richting het oerritme van de slaap.
Je kunt heel diep zakken
De taoïsten hebben een interessante visie op slaapschuld. Zij zeggen dat er zeven niveaus van slaapschuld zijn. Zeg maar: zeven ondergrondse etages in de parkeergarage. Hoe groter de slaapschuld, hoe dieper je zakt. Zit je op de laagste etage, de zevende, nou, dan ben je zo ongeveer dood.
De gemiddelde, moderne mens bevindt zich kwa slaapschuld op etage min vier of min vijf.
Je weet nu: ritme en regelmaat. En er zijn nog wat dingen.
Je leest ze in mijn e-book Slaap Je Gezond. Dinsdag 5 mei in je e-mailbrievenbus. Tot dan.